TIẾNG KÊU CỨU TỪ RỪNG: KHI THIÊN NHIÊN GỬI LỜI CẢNH BÁO

14/11/2024 - 10:25 AM 55 lượt xem

Cỡ chữ

Khi nước lũ từ cơn bão số 6 (Trà Mi) tràn vào nhà dân tại xã Phổ Cường (TX.Đức Phổ, Quảng Ngãi) vào giữa đêm, đó không chỉ là một thảm họa thiên nhiên đơn thuần mà còn là hồi chuông cảnh báo về hậu quả của việc phá rừng tự nhiên đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng tại Việt Nam.

Đêm đó, mưa như trút nước xuống xã Phổ Cường. Chị Nguyễn Thị Tươi vẫn nhớ như in khoảnh khắc nước lũ tràn vào nhà, buộc cả gia đình phải vội vàng kê cao đồ đạc trong đêm tối. Nền nhà chìm trong biển nước sâu hơn 20cm. "Trước đây nước chỉ ngập ngoài sân, vào nhà bếp thôi. Nhưng giờ ngập cả nhà trên lẫn nhà dưới", chị Tươi nghẹn ngào kể lại.

Nguyên nhân sâu xa của tình trạng này không đâu xa lạ - đó chính là hệ quả của việc phá rừng tự nhiên diễn ra trong suốt hai thập kỷ qua. Trên địa bàn xã, hơn 1.600 ha rừng tự nhiên đã được chuyển đổi thành rừng trồng keo và bạch đàn. Chu kỳ chặt phá - đốt trụi - trồng mới cứ thế lặp đi lặp lại mỗi 4-5 năm, để lại những vết thương khó lành trên mảnh đất này.

Không chỉ đối mặt với lũ lụt, người dân Phổ Cường còn phải chống chọi với hạn hán khốc liệt. Mùa khô năm 2020, hơn 400 hộ dân rơi vào cảnh thiếu nước sinh hoạt trầm trọng. Nhiều gia đình buộc phải chi hàng chục triệu đồng để khoan giếng. Đau đớn hơn, 774 ha ruộng đồng phải bỏ hoang vì không có nước tưới.

"Ngày xưa, khi rừng còn nguyên vẹn, nước mưa ngấm vào đất và chảy theo suối về đầm Lâm Bình. Nước lũ vào nhà là chuyện hiếm", anh Trần Văn Chung, một người dân địa phương chia sẻ. Giờ đây, khi rừng đã bị tàn phá, nước mưa chảy tràn lan, gây ngập úng nghiêm trọng.

Theo thống kê sơ bộ, cơn bão số 6 (Trà Mi) đã gây thiệt hại nặng nề cho khu vực miền Trung. Riêng tại Quảng Ngãi, hơn 1.000 ngôi nhà bị ngập, nhiều tuyến đường bị chia cắt, và thiệt hại ước tính lên đến hàng trăm tỷ đồng. Thực trạng này không chỉ dừng lại ở mức độ địa phương. Theo thống kê của Tổng cục Phòng, Chống thiên tai, mỗi năm Việt Nam phải hứng chịu 10-15 trận lũ quét, sạt lở đất, đặc biệt tại các vùng núi phía Bắc, Trung bộ, Tây Nguyên và Đông Nam bộ. Nguyên nhân chính là do rừng đầu nguồn bị tàn phá, mất khả năng điều tiết nước.

Các chuyên gia môi trường cảnh báo, việc chuyển đổi rừng tự nhiên sang rừng trồng đang tạo ra một chuỗi hệ lụy nghiêm trọng. Không chỉ gây ra lũ lụt và hạn hán, việc phá rừng còn dẫn đến suy giảm đa dạng sinh học, xói mòn đất và biến đổi khí hậu cục bộ. Nhiều loài động thực vật quý hiếm đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng khi môi trường sống tự nhiên của chúng bị phá hủy.

Trước tình hình này, các cơ quan chức năng đã và đang triển khai nhiều giải pháp quyết liệt. Công tác kiểm tra, giám sát được tăng cường, các vi phạm về bảo vệ rừng bị xử lý nghiêm. Đặc biệt, việc rà soát, đánh giá các dự án chuyển đổi mục đích sử dụng rừng được thực hiện chặt chẽ hơn.

Song song với đó, các mô hình quản lý rừng bền vững đang được thúc đẩy phát triển. Nhiều địa phương đã triển khai các dự án khôi phục rừng tự nhiên, kết hợp với phát triển du lịch sinh thái. Người dân địa phương được khuyến khích tham gia bảo vệ rừng thông qua các chương trình đồng quản lý, được hỗ trợ phát triển sinh kế bền vững.

Bảo tàng Tài nguyên Rừng Việt Nam đề xuất một số giải pháp cấp bách:

Tăng cường công tác quan trắc và cảnh báo sớm thông qua việc lắp đặt các trạm quan trắc tự động tại các khu vực trọng điểm
Phục hồi các khu rừng phòng hộ đầu nguồn bằng các loài cây bản địa có khả năng giữ nước tốt
Đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng các mô hình lâm nghiệp bền vững, kết hợp giữa bảo tồn và phát triển
Tăng cường giáo dục ý thức bảo vệ rừng trong cộng đồng thông qua các chương trình tuyên truyền, đào tạo

"Bảo vệ rừng tự nhiên không chỉ là trách nhiệm của ngành lâm nghiệp mà là nhiệm vụ của cả cộng đồng", một cán bộ lâm nghiệp tâm huyết chia sẻ. Mỗi cánh rừng được bảo vệ không chỉ góp phần gìn giữ môi trường sinh thái mà còn đảm bảo cuộc sống bền vững cho các thế hệ mai sau.

Câu chuyện từ Phổ Cường là một lời cảnh tỉnh về hậu quả của việc đánh đổi rừng tự nhiên lấy lợi ích kinh tế ngắn hạn. Nó đặt ra câu hỏi lớn về trách nhiệm của mỗi người trong công cuộc bảo vệ và phát triển rừng bền vững. Bởi khi rừng mất đi, không chỉ thiên nhiên mà chính con người cũng phải gánh chịu những hậu quả không thể lường trước.

Mỗi cơn bão đi qua để lại những bài học đắt giá về mối quan hệ mật thiết giữa rừng và cuộc sống con người. Việc bảo vệ và phát triển rừng bền vững không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan chức năng mà còn là nghĩa vụ của mỗi người dân Việt Nam. Chỉ khi nào chúng ta thực sự nhận thức được giá trị của rừng và cùng chung tay hành động, chúng ta mới có thể bảo vệ được nguồn tài nguyên quý giá này cho các thế hệ tương lai.